Tag archieven: werk

Brand!

1 reactie

(Vervolg Arammba-verslag, deel 2)

Na het vertrek van het vliegtuig, haasten de vrouwen zich weer naar hun vuurtjes. Er blijkt een grote dorpsmaaltijd gehouden te worden om mij welkom te heten in het dorp. Ongeveer om 13.00 wordt een groot deel van het dorp naar de kerk naar de kerk geroepen, waar we de maaltijd gebruiken.

Welkomstmaaltijd in de kerk

Welkomstmaaltijd in de kerk

Nadat gedankt is voor het eten, komt een van de mannen uit het dorp naar voren en begint een speech af te steken in het Arammba, wat af en toe voor mij in het Engels wordt vertaald. Ze zijn blij dat er na 7 jaar eindelijk iemand is gevonden die hen kan helpen bij de doorstart van het Bijbelvertaalwerk. Vervolgens krijg ik een seintje van Katawer dat ik naar voren moet gaan voor mijn speech. Oef, daar was ik niet op voorbereid. Alles wat ik zeg, zal gewogen worden en deze eerste indruk zal bepalend zijn voor mijn relatie met deze mensen. Ik vertel over onze roeping naar Papoea-Nieuw-Guinea en hoe God het zo geleid heeft, dat wij met Katawer in contact kwamen. Ik refereer aan Openbaring 7:9-12, waar Johannes beschrijft hoe hij een bonte verzameling mensen ziet staan voor Gods troon. Het is mijn gebed, dat het Bijbelvertaalwerk in de Arammba-stam en de wijde omgeving ertoe mag bijdragen dat er straks tussen al die talen ook Arammba gesproken zal worden. Mij wordt een stoel aangeboden, maar omdat iedereen op de grond zit, weiger ik die pertinent. Nee, leg ik uit, ik kom hier niet als baas. Ik ben hier om jullie te dienen.

Net als we klaar zijn met eten, hoor ik geschreeuw en zie ik mensen geschrokken in een bepaalde richting kijken. ‘Renk!’ (vuur) wordt er geroepen en dat klinkt heel ernstig in deze droge tijd van het jaar. Enkele mannen gaan snel kijken, maar al gauw keert de rust weer terug. Erg gevaarlijk, zeggen ze. ‘Maar waarom komen jullie dan niet allemaal in actie?’ vraag ik. Het antwoord is ontnuchterend: ‘De wind staat de goede kant op’.

Brand aan de rand van het dorp!

Brand aan de rand van het dorp!

Ondertussen is hier sprake van een enorme bosbrand die snel om zich heen grijpt. Het was begonnen op de landingsbaan die nu voor een deel in de as ligt en een flink stuk van het aangrenzende woud is verloren gegaan. Van dichtbij zie ik hoe dorre bomen van binnenuit vlam vatten en als schoorstenen staan te roken, totdat ze knetterend op de grond vallen. Waar het vuur in de buurt komt van bewoonbaar gebied, proberen we het uit te slaan met bladertakken. Later begreep ik dat een ander deel van het dorp in actie was gekomen om te voorkomen dat het vuur al te veel zou verwoesten. Ondertussen realiseer ik me hoe ernstig de situatie geweest zou zijn als de wind de andere kant op had gestaan. Dan waren er op z’n minst enkele huizen in de vlammen opgegaan.

We keren terug naar huis en ik krijg te horen dat het tijd is voor een middagslaapje. Net die week hadden de mensen van een gezondheidswerker te horen gekregen, dat ze met de ergste hitte van 11.00 – 15.00 niet mochten werken. In Morehead was namelijk diarree geconstateerd en dat wilden ze hier graag op die manier voorkomen… Eigenlijk vind ik het helemaal niet zo erg, want de vorige nacht was erg kort geweest en ik heb al heel wat nieuwe dingen te verwerken. In elk geval genoeg om twee uur heerlijk te slapen.

Hebreeuws in Papoea-Nieuw-Guinea (met video!)

7 reacties

Is het nodig om de Bijbel op het zendingsveld rechtstreeks te vertalen vanuit de grondtalen Hebreeuws, Aramees en Grieks? Hoewel dit zeker de voorkeur verdient, laat de geschiedenis van het Bijbelvertaalwerk zien, dat dit heel vaak niet het geval is.

Titelpagina van de Statenbijbel uit 1637.

Nederlandse Bijbelvertalingen
Het heeft tot maar liefst 1637 geduurd vóórdat er een Nederlandse Bijbelvertaling werd gedrukt die gebaseerd was op de grondtalen van de Bijbel. Dit was de Statenvertaling. De Statenvertaling was echter bij lange na niet de eerste Nederlandse Bijbelvertaling. Sinds de ontdekking van de boekdrukkunst in Europa rond 1450 waren er al maar liefst 6 andere Nederlandse Bijbelvertalingen op de markt verschenen. Deze waren echter óf gebaseerd op de Latijnse Vulgaat óf op de Duitse Luthervertaling. Ook door middel van deze vertalingen hebben mensen God leren kennen en zijn er levens veranderd.
Niettemin was er grote vreugde toen er in de 17e eeuw een Nederlandse vertaling van de Bijbel verscheen die rechtstreeks uit de grondtalen was vertaald.

Bijbelvertalingen in Papoea-Nieuw-Guinea
Net als in Nederland zijn ook veel eerste Bijbelvertalingen op het zendingsveld niet rechtstreeks vertaald uit de grondtalen. Omdat niet iedere zendeling en bijbelvertaler de grondtalen beheerst, wordt ook in Papoea-Nieuw-Guinea bij het vertalen vaak uitgegaan van een bestaande Engelse of Tok Pisin Bijbelvertaling. Pas in de check-fase wordt het resultaat vergeleken met de grondtekst en op basis daarvan waar nodig aangepast.

Een van de studenten oefent met Hebreeuwse woorden.

Ukarumpa Training Centre: Hebreeuws!
Het was een van mijn wensen om in Papoea-Nieuw-Guinea verder te gaan met het onderwijzen van de Bijbelse talen. De achterliggende tijd is deze wens in vervulling gegaan. Gedurende zes weken heb ik het voorrecht gehad les te geven aan een groep Papoea-Nieuw-Guineese bijbelvertalers. Ze waren uiterst gemotiveerd omdat zo graag wilden weten wat er oorspronkelijk nu écht staat. Een van de deelnemers verwoordde het als volgt: ‘Ik zag dat de Bijbel vaak eerst vanuit het Hebreeuws in het Engels was vertaald, vervolgens vanuit het Engels naar het Tok Pisin en tenslotte vanuit het Tok Pisin naar onze moedertaal. Het kan niet anders dan dat er in dat mijlenlange proces elementen van het oorspronkelijke Hebreeuws verloren zijn gegaan. Nu volg ik deze cursus, omdat ik graag de betekenis van het Hebreeuws rechtstreeks in mijn moedertaal wil vertalen’.

Een van de studenten leest uit de Hebreeuwse Bijbel.

Michel leert de studenten nieuwe woorden aan de hand van concrete voorwerpen.

Hebreeuws als levende taal
Het bijzondere aan deze cursus is dat we het Hebreeuws als levende taal aanleren. Behalve Engels spreken we dus vooral ook Hebreeuws met elkaar. Eerst leren de studenten het alfabet en al vanaf het begin werken ze aan de opbouw van hun Hebreeuwse woordenschat. Dat doen we aan de hand van concrete voorwerpen (zoals brood, vlees, man, vrouw, paard, kameel, ezel, huis, zwaard, jongen, beker, water, etc.). Als docent wijzen we naar de voorwerpen, waarbij we het Hebreeuwse woord noemen. Vervolgens bekijken we deze voorwerpen op afbeeldingen aan de muur. Wij noemen het Hebreeuwse woord en de studenten zoeken het op. Zo leren ze Hebreeuws zonder tussenkomst van het Engels.
Daarnaast leren we Bijbelverzen in het Hebreeuws uit het hoofd en zingen we Hebreeuwse liederen. Elke morgen lezen we in het Hebreeuws voor uit de geschiedenissen van Elia in 1 Koningen 17-19, waarbij we met elkaar zoveel mogelijk Hebreeuwse woorden met gebaren en voorwerpen uitbeelden. Als we dat hebben gedaan, gaan we in kleine groepjes uiteen om dezelfde Bijbelpassage met elkaar in het Hebreeuws te lezen.

Video-impressie
Via bovenstaande video kunt u een kijkje nemen bij de Cursus Hebreeuws. Aan het einde van de cursus was ik onder de indruk van het resultaat. Alle studenten kunnen na zes weken elke willekeurige passage uit de Hebreeuwse Bijbel lezen. Ze begrijpen daarvan nog lang niet alles, maar ze hebben nu een basis gelegd voor de vervolgcursus Hebreeuws 2 in oktober en november 2014.

Aan het werk in Ukarumpa

2 reacties

Bij de uitleg van het woordenboek vraagt de docent: welk woord komt eerst in het woordenboek: ‘forgiveness’ (vergeving) of ‘heaven’ (hemel)? Het antwoord van mijn Iyo-vrienden is goed: ‘forgiveness, want … zonder vergeving kun je niet in de hemel komen!’.

Locatie van de Iyo-taalgroep

Onze Iyo vrienden wijzen aan waar ze wonen

Drie mannen uit het ruige Finisterre-gebergte in de provincie Madang: Tiepe, Rengupe en Tobby. Ze waren de gelukkigen die door hun stam waren gekozen om een opleiding te volgen tot bijbelvertaler. Het zou een grote uitdaging voor hen worden, want twee van de drie hadden alleen de lagere school gedaan en hun Engels was niet al te best. De derde en de jongste van het trio, had het vier klassen verder geschopt en sprak wat beter Engels. Alle drie waren ze evenwel enorm gemotiveerd om meer te leren over Gods Woord en het bijbelvertaalwerk.

Opleidingscentrum voor inheemse bijbelvertalers
Vanaf begin mei 2014 ben ik full time betrokken bij het opleiden van Papoea-Nieuw-Guineeërs die bijbelvertaler willen worden. Op het trainingscentrum (zie website) bieden wij het hele jaar opleidingen, cursussen en workshops aan voor mensen uit het hele land. De workshops duren meestal twee weken en zijn vaak een uitwerking van wat tijdens de hoofdopleiding wordt geleerd.
De hoofdopleiding heet TTC (Translator’s Training Course). Dit is een vierjarige opleiding, waarvoor de studenten elk jaar zes weken naar Ukarumpa komen. Daar krijgen ze een intensieve training , waarna ze met een groot aantal opdrachten naar huis worden gestuurd. Als ze deze opdrachten met een voldoende hebben afgerond, mogen ze terugkomen voor het volgende TTC-traject.

De Iyo-stam
De genoemde drie mannen komen uit een taalgroep die de naam Iyo draagt. De stammen die tot deze taalgroep behoren, tellen ongeveer 7000 bewoners en hebben sinds 2009 een Nieuwe Testament in hun eigen taal.
Het beleid van Wycliffe / SIL in Papoea-Nieuw-Guinea is dat het vertaalwerk steeds meer door Papoea-Nieuw-Guineeërs zelf wordt verricht. Wanneer – in plaats van alleen blanken – ook eigen mensen betrokken zijn bij het vertaalwerk, neemt de bereidheid aanzienlijk toe om de Bijbelvertaling ook daadwerkelijk te gaan gebruiken.
Daarom hebben de Iyo-stammen nu drie mannen uitgekozen om opgeleid te worden tot bijbelvertaler en zo zelf de vertaling van het Oude Testament ter hand te nemen. Samen met nog 37 andere mannen en enkele vrouwen volgden zij TTC-1.

Michel geeft uitleg aan Tiepe

Michel geeft uitleg aan Tiepe

Mentoraat
Mijn rol hierbij was die van mentor. Ik begeleidde het Iyo-groepje tijdens de training en omdat de cursus in het Engels werd gegeven, legde ik alles waar nodig nog eens uit in het Tok Pisin.
Het is geweldig om te zien hoe deze mannen in zes weken een enorme sprong maken in kennis en vaardigheden. Zo hadden ze nog nooit eerder een woordenboek gezien en wisten ze ook niet hoe ze woorden op alfabetische wijze konden vinden. Dat je er zonder die kennis soms ook kunt komen, bewijzen de openingszinnen van deze weblog: ‘forgiveness’ komt eerder in het woordenboek voor dan ‘heaven’, want zonder vergeving kun je niet in de hemel komen! Tja, ontken dat maar eens. Gelukkig wisten ze aan het einde van de dag dat het in deze context iets beter is om te zeggen, dat de letter ‘f’ in het woordenboek vóór de letter ‘h’ komt.

De vertalersopleiding
De opleiding TTC-1 bestaat grofweg uit vier hoofdvakken. Het eerste vak is ‘Studievaardigheden’, waar de studenten leren omgaan met een woordenboek en een studiebijbel. Ze leren hoe ze voetnoten moeten lezen, hoe ze de concordantie kunnen gebruiken, landkaarten raadplegen en meer van dat soort zaken.

De studenten maakten van klei een landkaart van Israël

De studenten maakten van klei een landkaart van Israël

Het tweede vak is ‘Bijbelse Achtergronden’, waarbij ze in TTC-1 inzoomen op de tijd van de aartsvaders en de geografie van het land Kanaän. Op de foto zie je hoe de Iyo-studenten met klei een landkaart van Kanaän hebben gemaakt, een uiterst effectieve manier om de geografie van een land te onthouden.
Vervolgens komt het vak ‘Ontdek je eigen Taal’ aan de orde. Dit is een belangrijk vak voor iedereen die zich met meerdere talen bezig houdt. Eén van de moeilijkste dingen voor de studenten was het feit dat de woordvolgorde in bijvoorbeeld het Engels heel anders is dan in hun moedertaal. Op het moment dat ze een Engelse tekst in hun moedertaal vertalen, doen ze dit meestal heel letterlijk woord-voor-woord, terwijl dit in hun moedertaal een onleesbare tekst oplevert. Bij ‘Ontdek je eigen Taal’ leren ze begrijpen hoe je met zulke vertaalproblemen om moet gaan.
En als laatste is er het vak ‘Vertaalprincipes’. Hierbij komt onder meer aan de orde wat ‘vertalen’ nu eigenlijk precies is, waarom het zo moeilijk is, hoe je een concept vertaling maakt en hoe je die vervolgens controleert. Omdat het niet zomaar om een boek gaat, maar om het Woord van God, besteden we ook aandacht aan het eerbiedig, zorgvuldig en nauwgezet vertalen van de Bijbel. Ook wordt heel specifiek ingegaan op een aantal sleutelwoorden uit de Bijbel, zoals ‘God’, ‘altaar’, ‘offer’, ‘engel’, ‘hemel’, omdat die vaak lastig te vertalen zijn of bij Papoea-Nieuw-Guineeërs heel verkeerde associaties oproepen.

Afscheid
Na een intensieve periode van zes weken heb ik weer afscheid genomen van deze Iyo-vrienden. Het was een mooie tijd en hopelijk zien we ze weer terug bij TTC-2, één of twee jaar later. Want de voorwaarde is, dat ze hun opdrachten hebben afgerond en dat is onder meer het vertalen van Jozua 1-10 in hun moedertaal.
Laten we bidden om volharding voor deze mannen.